ABS sensörleri
ABS sensörünün kontrol edilmesi ve değiştirilmesi
Araçlardaki ABS sensörleri veya tekerlek hız sensörleri konusunda faydalı bilgileri ve önemli ipuçlarını burada bulabilirsiniz.
Tekerlek hız sensörleri tekerleklerin dönüş hareketini algılar. Bu bilgi, çok sayıda güvenlik ve destek sistemi için en önemli kontrol değişkeni olarak kullanılır. Bu sayfada, diğer şeylerin yanı sıra, aktif ve pasif tekerlek hız sensörleri arasındaki farklar ve çalışma prensipleri hakkında sizleri bilgilendireceğiz. Buna ek olarak, servis uzmanları burada arıza arama ve tekerlek hız sensörlerinin değişimine ilişkin çok sayıda pratik ipucu içeren ayrıntılı, adım adım anlatım şeklinde talimatlar bulacaklardır.
Önemli güvenlik uyarısı
Çalışmalarında araç servislerine profesyonel destek sağlamak için, aşağıdaki teknik bilgiler ve uygulamaya yönelik ipuçları HELLA tarafından hazırlanmıştır. Bu web sitesinde sağlanan bilgiler, yalnızca uygun şekilde eğitilmiş uzman personel tarafından kullanılmalıdır.
İÇİNDEKİLER
ABS SENSÖRLERİ: TEMEL İLKELER
ABS sensörlerinin önemi
Trafikte artan karmaşıklık, sürücüler için büyük zorluklar oluşturmaktadır. Sürücü destek sistemleri, sürücünün yükünü azaltır ve yol güvenliğini optimize eder. Avrupa’daki neredeyse tüm yeni araçlarda modern sürüş yardım sistemleri artık standart donanımın bir parçasıdır ve servisleri yeni zorluklarla karşı karşıya bırakmaktadır.
Günümüzde, araç elektroniği tüm konfor ve güvenlik ekipmanlarında kilit bir rol oynamaktadır. Karmaşık elektronik sistemlerin optimum etkileşimi, aracın sorunsuz çalışmasını sağlar ve böylece yol güvenliğini artırır.
Elektronik araç sistemleri arasındaki akıllı veri iletişimi, sensörler tarafından desteklenmektedir. Sürüş güvenliği söz konusu olduğunda, hız sensörleri özellikle önemli bir rol oynar ve bu, farklı araç sistemlerindeki çeşitli kullanımlarıyla
kendisini gösterir.
ABS, ASR, ESP veya ACC gibi sürüş yardımı sistemlerinde, kontrol üniteleri tarafından tekerlek hızını tespit etmek için kullanılırlar.
Tekerlek hız bilgisi, ABS kontrol ünitesinden gelen veri hatları aracılığıyla diğer sistemlere (motor, şanzıman, navigasyon ve şasi kontrol sistemleri) de sunulur.
Bu çok yönlü kullanımları sayesinde, hız sensörleri sürüş dinamiklerine, sürüş güvenliğine, sürüş konforuna, daha düşük yakıt tüketimine ve daha düşük emisyon değerlerine doğrudan katkıda bulunur. Tekerlek hız sensörleri, ABS’nin ilk kez tanıtıldığı araçlarda kullanıldıkları için, genellikle ABS sensörleri olarak da adlandırılır.
Çalışma modlarına bağlı olarak, tekerlek hız sensörleri aktif ve pasif sensörler olarak ikiye ayrılır. Bunları ayırt etmenin standart bir yolu tanımlanmamıştır.
Bu konuda günlük servis yaşamında aşağıdaki tanım hakimdir:
- Bir sensör önce bir besleme voltajı uygulanarak “etkinleştirilir” ve ardından bir çıkış sinyali üretirse, bu sensör “aktif” olarak tanımlanır.
- Bir sensör ek bir besleme voltajı uygulanmadan çalışıyorsa, bu sensör “pasif” olarak tanımlanır.
ENDÜKTİF HIZ SENSÖRÜ VE AKTİF TEKERLEK HIZ SENSÖRLERİ: KARŞILAŞTIRMA
Endüktif hız sensörü, pasif sensörler
Çalışma prensibi
Tekerlek hız sensörleri, tekerlek göbeğine veya tahrik miline bağlı olan sinyal diskinin tam üzerine monte edilmiştir. Bir sargıyla çevrili olan kutup pimi, manyetik etkisi kutup tekerleğine kadar uzanan daimi bir mıknatısa bağlıdır. Pals çarkının dönme hareketi ve buna bağlı olarak dişten diş boşluğuna geçiş, kutup pimi ve sarım aracılığıyla manyetik akıda bir değişikliğe neden olur. Bu değişen manyetik alan, sarımda ölçülebilir bir alternatif voltaj indükler (Resim 1).
Bu alternatif voltajın frekansı ve genlikleri, tekerleğin dönüş hızıyla orantılıdır. Endüktif pasif sensörler, kontrol ünitesinden ayrı bir güç kaynağı gerektirmez. Sinyal tespiti için sinyal aralığı kontrol ünitesi tarafından tanımlandığından, genlik seviyesi belirli bir voltaj aralığında olmalıdır. Sensör ile pals çarkı arasındaki mesafe (A) aks tasarımı ile belirlenir (Resim 2).
Endüktif, Pasif Sensörler
Resim 1
Resim 2
Aktif tekerlek hız sensörleri
Çalışma prensibi
Aktif sensör, ABS kontrol ünitesi tarafından tanımlanan bir voltajla beslenen entegre elektronik aksama sahip bir yakınlık sensörüdür. Örneğin, aynı zamanda bir tekerlek yatağının sızdırmazlık halkasına yerleştirilen çok kutuplu bir halka, pals çarkı olarak kullanılabilir. Bu sızdırmazlık halkasına alternatif kutup yönlerine sahip mıknatıslar yerleştirilmiştir (Resim 3). Sensörün elektronik devresine entegre edilen manyetik dirençler, çok kutuplu halka dönme hareketi sırasında alternatif bir manyetik alan tespit eder. Bu sinüzoidal sinyal, sensördeki elektronikler tarafından dijital bir sinyale dönüştürülür (Resim 4). Kontrol ünitesine aktarım, darbe genişliği modülasyon yöntemi kullanılarak bir akım sinyali olarak gerçekleşir.
Sensör, iki kutuplu bir elektrik bağlantı kablosu ile kontrol ünitesine bağlıdır. Sensör sinyali aynı anda voltaj besleme hattı üzerinden iletilir. Diğer hat bir sensör şasisi görevi görür. Manyeto dirençli sensör elemanlarına ek olarak, günümüzde daha büyük hava boşluklarına izin veren ve manyetik alandaki en küçük değişikliklere tepki veren Hall sensör elemanları da takılmaktadır. Bir araca çok kutuplu halka yerine çelik bir pals çarkı takılırsa, sensör elemanına ek olarak bir mıknatıs da takılır. Pals çarkı döndüğünde, sensördeki sabit manyetik alan değişir. Sinyal işleme ve IC, manyeto dirençli sensör ile aynıdır.
Resim 3
Resim 4
ABS SENSÖRÜ ARIZASI: BELİRTİLER
Tekerlek hız sensörlerinin arızalanması durumunda aşağıdaki sistem özellikleri görülebilir:
- ABS uyarı ışığı yanar
- Hata kodu kaydedilir
- Frenleme sırasında tekerlekler kilitlenir
- Görünür düzenlemeler yapılır
- Diğer sistemlerin arızası
ARIZALI BİR ABS SENSÖRÜNÜN NEDENLERİ: ARIZA NEDENLERİ
Arıza nedenleri:
- Kablo kesintileri
- Dahili kısa devreler
- Harici hasar
- Aşırı kirlenme
- Artan tekerlek yatağı boşluğu
- Kodlayıcı çarkında mekanik hasarlar
ABS SENSÖRLERİNİN KONTROL EDİLMESİ: SORUN GİDERME
Kural olarak, ABS/TCS/ESP fren sistemindeki bir arıza, tekerlek hız sensörü kontrolünden önce gelir.
Uyarı ışığı yandıktan sonra, sorun giderme ve arıza teşhisi için aşağıdaki seçenekler kullanılabilir:
- Arıza belleğini okuyun
- Bir multimetre ve osiloskop kullanarak besleme voltajlarını ve sinyalleri kontrol edin
- Kabloları ve mekanik düzenekleri gözle kontrol edin
Arıza teşhis cihazı
- Arıza belleğini okuyun
- Parametreleri değerlendirin
- Farklı tekerlek hız sensörlerinden gelen sinyalleri karşılaştırın ve değerlendirin
Multimetre
- Voltmetre (voltaj beslemesini kontrol edin)
Ohmmetre
- İç direnci kontrol edin (aktif sensörlerde iç direnci ölçmek mümkün değildir)
Osiloskop
- Sinyal görüntüsü (sinyal eğrisini değerlendirin)
NOT
Her zaman görünümleriyle kolayca ayırt edilemedikleri için, tekerlek hız sensörlerinde arıza arama, aktif ve pasif sensörler arasında ayrım yapma açısından zor olabilir. Spesifik üretici bilgilerine ve ilgili araç üreticisinin bilgilerine buradan başvurulmalıdır. Doğruluk ve küçük boyut gibi avantajlı teknik özellikleri nedeniyle, araç üreticileri tarafından 1998’den beri büyük çoğunlukla aktif tekerlek sensörleri takılmaktadır.
Güvenli bir arıza teşhisi için gereksinimler
- Teknik veriler şeklinde yeterli dokümantasyon
- Uygun bir arıza teşhis cihazı, multimetre veya osiloskop
- Teknisyenin yeterli teknik bilgisi ve çalışanların eğitimi
Karmaşık sistemlerin arıza teşhisi yapılırken, en iyi teknoloji tek başına aracın onarılmasına yardımcı olamaz. Sadece iyi eğitimli personel, sistem bileşenlerinin rastgele değiştirilmesine meydan vermez, servis süreçlerinde arızaları önleyebilir ve müşteri ile güven ilişkisini güçlendirebilir.
Aşağıdaki genel onarım bilgileri dikkate alınmalıdır:
Fren sistemleri üzerindeki onarım çalışmaları, sadece nitelikli uzman personel tarafından gerçekleştirilebilir.
Fren sistemi üzerinde yapılan tüm çalışmalar sırasında araç üreticisinin bakım ve güvenlik talimatları ile ürüne özgü montaj talimatları dikkate alınmalıdır
- İlgili sıkma torklarına mutlaka uyulmalıdır.
ABS SENSÖRÜNÜN DEĞİŞTİRİLMESİ: ONARIM PROSEDÜRÜ
Günlük servis yaşamında arıza teşhisi
Aşağıdaki “Arka sol hız sensörü arızası” örneğini kullanarak, aktif bir tekerlek hız sensörü için gereken arıza teşhis çalışmasını açıklayacağız. Müşteriniz ABS sisteminde işlevsel bir arıza olduğunu bildirdi. ABS uyarı ışığı sürüş esnasında yanar.
Aşağıda yer alan onarım prosedürü, örnek olarak bir BMW E46 üzerinde gösterilmiştir. Şematik çizimler, resimler ve açıklamalar yalnızca dokümanın içeriğini açıklamaya yarar ve montaj veya onarım için temel olarak kullanılamazlar.
Arıza teşhisi hazırlığı:
- Araç atamasının doğru bir şekilde yapılabilmesi için, araç belgelerinin (araç ruhsatı) iş emrine eklenmesi önemlidir.
- Akü voltajını kontrol edin. Yetersiz voltaj beslemesi, sistem arızasına, hatalı ölçümlere veya voltaj düşüşlerine neden olabilir.
- Sistemle ilgili sigortaları kontrol edin. Sigorta kutusuna bir bakış, belirli koşullar altında arızanın ilk kaynağını ortadan kaldırabilir.
Müşteri şikayeti: ABS uyarı ışığı yanıyor.
Sorun giderme
Servis freninin kontrol edilmesi
Arıza teşhis cihazının kullanılması
- Fren test standında sürüş gerçekleştirin. Burada silindir tipi bir test standı kullanılması önerilir. Hafif frenlemede bile fren mekaniğindeki olası kusurlar bu şekilde tespit edilebilir. Fren diskindeki herhangi bir dengesizlik, frenleme sırasında farklı tekerlek hızlarına yol açar ve bu da kontrol ünitesine gönderilen tekerlek hızı bilgilerini değiştirir.
- Fren etkisini belirleyin.
Gözle kontrol
- Aracı kaldırma platformuna götürün.
- Tekerleklerin doğru ebatta ve doğru lastiklere sahip olup olmadığını kontrol edin.
- Lastik basıncını ve diş derinliğini kontrol edin.
- Tekerlek yatağı boşluğunu ve aks süspansiyonunu kontrol edin.
- Fren hidroliği seviyesini kontrol edin.
- Fren balatalarının aşınmasını kontrol edin.
- Sensörlerin fişini ve kablolarını konum, sabitleme ve büyük bir hasar olup olmadığı açısından kontrol edin.
Arıza teşhis cihazının kullanılması
- Arıza teşhis cihazını 16 pinli OBD konnektörüne bağlayın. Araç üreticisine ve tescil tarihine bağlı olarak, farklı bir arıza teşhis soketi ve ek bir adaptör kullanmak gerekebilir.
Hata belleğini okuyun
- Bu örnekte, “Arka sol hız sensörü” hata kodu kaydedilmiştir. Sayısal koda ek olarak, bazı arıza teşhis cihazları hata kodunun bir tanımını da sağlar. Bu, sonraki arıza teşhis adımlarını kolaylaştırır.
Ayrıntıları değerlendirin
- Olası bir hata nedeninin ilk belirtileri burada saklanır. Belirtilen hata kodu, bileşendeki gerçek bir hataya işaret etmek zorunda değildir. Tek tek bileşenleri değiştirmeye başlamadan önce, arıza teşhisinin sonraki prosedürünü belirlemek için bu bilgiler dikkatlice okunmalıdır.
Parametreleri/ölçülen değer bloklarını okuyun
- Gerçek değerler daha fazla değerlendirme için burada görüntülenir. Bu durumda, sağ arka sensöre göre hatalı sinyal eğrisi açıkça görülebilir. Sinyal eğrisindeki gözle görülür düzensizlikler sayesinde kusur sınırlandırılabilir.
Uyarı:
Sinyal eğrisinde herhangi bir düzensizlik yoksa, öncelikle hata silinmelidir. Ardından, bağlı arıza teşhis cihazı ile bir test sürüşü gerçekleştirin. Burada, arızanın tekrarlanması durumunda nedenin sınırlandırılabilmesi için parametrelerin aynı anda değerlendirilmesi tavsiye edilir.
Voltaj beslemesini kontrol edin
- Burada, kontrol ünitesi ile sensör arasındaki tüm hattı kontrol etmek için, ölçümün doğrudan sensör konnektöründen yapılması tavsiye edilir.
Pratik ipucu:
Konnektör tasarımı nedeniyle, doğrudan fiş kontaklarında güvenilir bir ölçüm yapmak çok zordur. Aynı tasarıma sahip eski bir sensörden bir adaptör yapmak faydalı olabilir.
Sensör yuvasını ve pals halkasını kontrol edin
- Sensörü sökün
- Sensörü ve pals halkasını hasarlar açısından kontrol edin.
Örneğimizde, sensör kablosunda bir kusur tespit edilmiştir: Besleme kablosunda mekanik hasardan kaynaklanan bir kablo kesintisi, konnektör muhafazasında gevşek bir bağlantıya neden olur.
Tekerlek hız sensörünü değiştirin
- Sensör yuvasını temizleyin. Temas yüzeyini tel fırça ile veya gerekirse zımpara kağıdı ile temizleyin.
- Tekerlek hız sensörünü değiştirin. Lütfen sensör kablosunun doğru şekilde döşendiğinden ve yerine sabitlendiğinden emin olun.
- Sıkma torkuna dikkat edin. Araç üreticisi tarafından bir tork belirtilmişse, buna uyulmalıdır.
Hata belleğini okuyun
- Kayıtlı hatayı silin.
- Araç üzerinde yapılan arıza teşhis çalışmaları nedeniyle, kontrol ünitesi tarafından ilave arızalar tespit edilebilir. Bunlar test sürüşünden önce silinmelidir.
Deneme sürüşü yapın
- Sensör değiştirildikten sonra tekerlek hızı sinyalini kontrol etmek için, parametrelerin eş zamanlı olarak değerlendirilmesiyle birlikte, arıza teşhis cihazı bağlıyken bir test sürüşü gerçekleştirilmelidir.
Son kontrol
- Test sürüşünden sonra, hata belleğini tekrar okuyun. Araçtaki sistemlerin birbirine bağlı olması nedeniyle, ABS sistemindeki bir kusur diğer kontrol ünitelerinde de saklanacaktır. Burada, tüm kontrol ünitelerinin genel bir sorgusunun yapılması ve kayıtlı hataların silinmesi tavsiye edilir.
NOT
Herhangi bir test ve teşhis çalışması gerçekleştirirken, lütfen araç üreticisinin bilgilerini dikkate alın. Üreticiye bağlı olarak, dikkate alınması gereken araca özgü ek kontrol yöntemleri olabilir. İnsan ve teknoloji faktörlerinin optimum etkileşimi her zamankinden daha önemlidir. Sadece güncel teknik bilgiye sahip, teknik ekipmanlarını optimum şekilde nasıl kullanacağını bilen yetkin servis uzmanları, geleceğin zorluklarının üstesinden gelmeye hazırdır.
TEKERLEK HIZ SENSÖRLERİ İÇİN ARIZA ARAMA AĞACI: UYGULAMA İPUÇLARI
