Ustawianie systemów reflektorów
Ustawianie świateł
W tym miejscu znajdziesz pożyteczną wiedzę podstawową i cenne wskazówki dotyczące ustawiania reflektorów pojazdów.
Prawidłowe ustawienie reflektorów jest ważnym, lecz często niedocenianym kryterium bezpieczeństwa. Zbyt niskie ustawienie reflektorów pogarsza widoczność w ciemności. Zbyt wysokie ustawienie powoduje oślepianie innych uczestników ruchu i pogorszenie im widoczności. Na tej stronie dowiesz się, jakie są warunki prawidłowego ustawiania reflektorów oraz sposoby sprawdzania zarówno klasycznych, jak i nowoczesnych układów oświetleniowych.
Wskazówka dotycząca bezpieczeństwa
Poniższe informacje i porady praktyczne zostały przygotowane przez firmę HELLA w celu zapewnienia profesjonalnego wsparcia dla warsztatów samochodowych. Informacje udostępnione na tej stronie internetowej powinny być wykorzystywane tylko przez odpowiednio wykwalifikowany personel.
SPIS TREŚCI
USTAWIANIE SYSTEMÓW REFLEKTOROWYCH: WARTO WIEDZIEĆ
Od roku 1957, gdy na rynek został wprowadzony asymetryczny system rozsyłu światła, istnieją także ustawowe wytyczne dotyczące prawidłowego ustawiania reflektorów.
Początkowo reflektory ustawiano tzw. „metodą ściany w odległości 10 metrów”. Polega ona na ustawieniu pojazdu w odległości 10 m od jasnej ściany, na której znajdują się specjalne oznakowania. Na podstawie tych oznakowań odbywa się kontrola i ustawianie reflektorów.
Do dnia dzisiejszego metoda ta jest prawnie uznanym sposobem kontroli. Szczególnie często stosuje się ją w przypadku pojazdów rolniczych oraz specjalnych. Jej wadą jest między innymi fakt, że do przeprowadzenia kontroli potrzebna jest odpowiednio duża, jasna, wolna ściana oraz znaczna ilość miejsca. W wielu przypadkach warsztaty samochodowe nie dysponują jednak ani jednym, ani drugim.
Te okoliczności przyczyniły się ostatecznie do rozwoju urządzeń do ustawiania świateł. Urządzenia te umożliwiają szybszą i bardziej wszechstronną kontrolę rozsyłu światła.
Poniżej przedstawiamy metody pomiaru, podstawy prawne oraz najważniejsze etapy profesjonalnego ustawiania reflektorów.
OPTYMALNE USTAWIANIE PRZYRZĄDU DO REGULACJI ŚWIATEŁ: INSTRUKCJA
Metoda pomiarowa
Ilustracja 2: 1 soczewka Fresnela, 2 ekran kontrolny, 3 pokrętło ze skalą, 4 fotodioda
Z zasady przyrządy do ustawiania reflektorów symulują ścianę w odległości 10 m. Soczewka zamocowana w skrzyni układu optycznego skraca wymaganą przepisami odległość pomiarową wynoszącą 10 m do odcinka 50 cm (odstęp soczewki do ekranu kontrolnego patrz ilustracja 2).
Wady kontroli przy użyciu ściany, takie jak potrzebna przestrzeń i wymóg odpowiedniej powierzchni, zostają wyeliminowane. Przyrząd do ustawiania reflektorów może być także stosowany wszechstronnie w różnych warsztatu pod warunkiem, że podłoga warsztatu spełnia odpowiednie tolerancje.
Miejsce ustawiania reflektorów
Ilustracja 3: Wymogi dotyczące miejsca ustawiania reflektorów
Stan podłoża ma podstawowe znaczenie dla dokładnego ustawienia reflektorów. Z tego względu istnieje w tym zakresie oddzielna norma (ISO 10604), w treści której dokładnie zdefiniowano pojęcie „powierzchni kontrolnej” i wyznaczono dopuszczalne tolerancje. Rysunki przedstawione na ilustracji nr 3 przedstawiają te wymogi w sposób uproszczony.
Jeżeli warunki tolerancji nie zostaną spełnione, nawet drobne odchylenia mają duży wpływ na rozsył światła.
Dobrze ilustruje to prosty przykład:
Jak już wspomniano powyżej, w przyrządzie do ustawiania reflektorów została zamocowana soczewka, która skraca przepisową odległość pomiaru, wynoszącą 10 m od ściany, do odcinka 50 cm. Błąd pomiaru wynoszący 5 mm na ekranie kontrolnym przyrządu do ustawiania odpowiada więc różnicy wynoszącej 10 cm na 10 m (stosunek 10 m do 50 cm równa się współczynnikowi 20). W przypadku pojazdu, którego reflektory znajdują się na wysokości 60 cm, zasięg świateł mijania wynosi 60 m (przy nachyleniu wstępnym wynoszącym 1% = 10 cm na 10 m zasięgu).
Oznacza to, że światło reflektorów wykazywałoby odchylenie o 60 cm! Ten przykład uwidacznia, jak decydujący wpływ na rozsył światła ma odpowiednia powierzchnia kontrolna. O oślepianiu kierowców nadjeżdżających z przeciwka czy jeździe w półmroku decydują tylko milimetry!
Przygotowanie pojazdu do kontroli
Stan podłoża nie jest jednak jedyną ważną kwestią. Również sam pojazd musi zostać przygotowany do kontroli.
Należy zwrócić uwagę na poniższe punkty:
- Sprawdzić sprawność reflektorów.
- Sprawdzić, czy szyby rozpraszające nie zostały uszkodzone przez kamienie, czy nie ma na nich widocznych rys i zmętnień.
- Ciśnienie powietrza w oponach musi odpowiadać wymaganiom.
- W samochodzie osobowym przedni fotel powinien być zajęty lub obciążony masą 75 kg. Poza tym pojazd nie powinien być obciążony żadnym innym ładunkiem.
- Pojazdy ciężarowe i inne pojazdy wielośladowe nie powinny być obciążone.
- Pojazdy jednośladowe oraz jednoosiowe maszyny pociągowe i robocze (z siedziskiem lub przyczepą) obciążyć jedną osobą lub masą 75 kg na siedzeniu kierowcy.
- W pojazdach z zawieszeniem hydraulicznym lub pneumatycznym przestrzegać wskazówek producenta.
- Jeżeli pojazd jest wyposażony w funkcję automatycznej korekty reflektorów lub system płynnej albo wielostopniowej regulacji, należy uwzględnić wskazówki producenta. W tym wypadku w zależności od producenta należy przeprowadzić różnego rodzaju kontrole działania.
- W różnych typach pojazdów z automatycznym układem regulacji zasięgu świateł do ustawiania potrzebny jest tester diagnostyczny, ponieważ podczas ustawiania sterownik musi zostać przełączony na „tryb podstawowy”. Jeżeli granica pomiędzy strefą jasną i ciemną jest ustawiona w sposób prawidłowy, wartość ta zostaje zapisana jako nowa wartość regulacji, patrz ilustracja 4.
Ustawianie przyrządu do ustawiania świateł
Ilustracja 5: Odstęp pomiędzy przednią krawędzią obudowy przyrządu a reflektorem
Jeżeli zostały spełnione wymogi dotyczące podłoża i dokonano kontroli pojazdu, w celu poprawnego ustawienia świateł należy także odpowiednio ustawić przyrząd do ustawiania świateł względem pojazdu.
Ustawić przyrząd do ustawiania przed sprawdzanym reflektorem. Obudowa przyrządu musi być ustawiona naprzeciwko środka reflektora lub źródła światła. Maksymalne odchylenie w pionie i w poziomie nie może przekraczać 3 cm. Odstęp pomiędzy obudową przyrządu a reflektorem może być różny w zależności od producenta. W przypadku przyrządów do ustawiania świateł HELLA GUTMANN odstęp pomiędzy przednią krawędzią układu optycznego a reflektorem może wynosić od 30 do 70 cm, patrz ilustracja 5.
Następnie wyregulować pozycję obudowy przyrządu względem pojazdu. Jeżeli przyrząd posiada podstawę na rolkach, musi on zostać ustawiony oddzielnie w stosunku do każdego sprawdzanego reflektora. Jednak w przypadku przyrządów poruszanych na szynach wystarczy jednorazowe ustawienie obudowy układu optycznego względem reflektora. Następnie za pomocą celownika szerokopasmowego, laserowego lub zwierciadlanego wyregulować pozycję obudowy przyrządu w taki sposób, aby linia celownika dotykała dwóch punktów leżących na tej samej wysokości i symetrycznie względem osi wzdłużnej pojazdu, patrz ilustracja 5, przerywane linie.
Ustawienie pochylenia granicy światło-cienia
Ilustracja 6: Pochylenie do dołu w % na reflektorze
Ilustracja 7: Pokrętło ze skalą
Na zakończenie należy jeszcze ustawić tzw. „fabryczne pochylenie" na przyrządzie. Jest ono odpowiednikiem kąta pochylenia granicy światło-cienia reflektora. Wartość pochylenia podawana jest w % i można ją z reguły odczytać na reflektorze, patrz ilustracja 6.
Na przykład wartość 1% oznacza, że światła mijania mają pochylenie wynoszące 10 cm na zasięgu 10 m. Pokrętłem ze skalą ustawić ekran kontrolny przyrządu do ustawiania na odpowiednią wartość procentową, patrz ilustracja 7.
Tabela ustawień
Poniżej znajdują się dwie tabele ustawień, zawierające główne nastawy dla różnych typów pojazdów.
| Rodzaj pojazdu: Pojazdy mechaniczne, wielośladowe, z wyjątkiem pojazdów rolniczych lub leśniczych Ciągniki i maszyny robocze oraz podobne pojazdy mechaniczne | Wielkość ustawienia | ||
|---|---|---|---|
| Reflektory świateł mijania | Reflektory przeciwmgłowe | ||
| 1.1 | Kontrola wg norm EWG (WE) / ECE | Wielkość ustawienia podana na pojeździe | 2,0% |
| 1.1.1 | Pojazdy mechaniczne z oświetleniem zamontowanym zgodnie z 76/756/EWG lub z aprobatą zgodną z ECE-R 48 | ||
| 1.2 | Kontrola wg niemieckich przepisów dotyczących rejestracji pojazdów, StVZO | ||
| 1.2.1 | Pojazdy z datą pierwszej rejestracji po 01.01.1990 r. Reflektory nie wyżej niż 1200 mm ponad jezdnią1) | ||
| 1.2.2 | Pojazdy z datą pierwszej rejestracji do 31.12.1989 r. Reflektory nie wyżej niż 1400 mm ponad jezdnią1) oraz pojazdy z datą pierwszej rejestracji po 01.01.1990 r. Reflektory wyżej niż 1200 mm, ale nie wyżej niż 1400 mm ponad jezdnią1) | 1,2% | 2,0% |
| a) | Samochody osobowe (także pojazdy kombinowane) | 1,2% | 2,0% |
| b) | Pojazdy mechaniczne z układem regulacji poziomu zawieszenia lub automatyczną kompensacją nachylenia wiązki świetlnej2) | 1,0% | 2,0% |
| c) | Pojazdy ciężarowe z powierzchnią ładunkową z przodu | ||
| d) | Pojazdy ciężarowe z powierzchnią ładunkową z tyłu, z wyjątkiem pojazdów zgodnych z punktem 1.2.2 b) | 3,0% | 4,0% |
| e) | Ciągniki siodłowe, z wyjątkiem pojazdów zgodnie z 1.2.2 b) | ||
| f) | Autobusy, z wyjątkiem pojazdów zgodnych z punktem 1.2.2 b) | ||
| 1.2.3 | Pojazdy mechaniczne z reflektorami na wysokości ≤ 1400 mm1) | H/3 | (H/3 + 7) |
| 2. | Motocykle i podobne pojazdy | ||
| 2.1 | Kontrola wg 93/92/EWG | ||
| a) | Motorowery 2-kołowe | Brak wymagań | |
| b) | Motorowery 3-kołowe i 4-kołowe pojazdy lekkie | ||
| c) | Motocykle z koszem i bez | od 0,5 do 2,5% | 2,0% |
| d) | Motorowery 3-kołowe | ||
| 2.2 | Kontrola wg ECE-R 53 | Wielkość ustawienia podana na pojeździe | 2,0% |
| 2.3 | Kontrola wg niemieckich przepisów dotyczących rejestracji pojazdów, StVZO | 1,0% | 2,0% |
| 3 | Ciągniki i maszyny robocze oraz podobne pojazdy mechaniczne o przeznaczeniu rolniczym lub leśniczym | ||
| 3.1 | Kontrola wg norm EWG (WE) / ECE | ||
| a) | Wysokość reflektora: 500 mm < h ≤ 1200 mm | od 0,5 do 4,0% | 2,0% |
| b) | Wysokość reflektora: 1200 mm < h ≤ 1500 mm | od 0,5 do 6,0% | 2,0% |
| c) | Dodatkowe reflektory (na ciągnikach przystosowanych do osprzętu instalowanego z przodu) H ≤ 2800 mm | H/3 | |
| 3.2 | Kontrola wg niemieckich przepisów o dopuszczaniu do ruchu drogowego StVZO | ||
| a) | Jednoosiowe ciągniki lub maszyny robocze z reflektorami stale zasłoniętymi, na których podano wymagane pochylenie środka wiązki świetlnej | 2 x N | 2,0% |
| b) | Wieloosiowe ciągniki i maszyny robocze | 1,0% | 2,0% |
1) Do najwyższego punktu świecącej powierzchni.
2) Należy uwzględnić właściwości tych urządzeń zgodnie z instrukcjami producentów.
SPRAWDZENIE USTAWIENIA REFLEKTORÓW – USTAWIANIE ROZSYŁU ŚWIATŁA: INSTRUKCJA
Po optymalnym ustawieniu przyrządu można rozpocząć sprawdzanie i korygowanie różnych rodzajów rozsyłu światła.
Ustawianie „pionowej granicy jasność-ciemność”
Niektórzy producenci oferują od pewnego czasu tzw. „asystentów świateł drogowych” jako wyposażenie opcjonalne. Przy użyciu zamontowanej w przedniej szybie kamery możliwe jest rozpoznawanie pojazdów nadjeżdżających z przeciwka lub poruszających się przed danym pojazdem. Następnie, zależnie od sytuacji, w sposób automatyczny zostają włączone lub wyłączone światła drogowe. Oprócz tego istnieje także tzw. „pionowa granica światło-cienia” (skrót w języku niemieckim VHDG). Ten system świateł drogowych charakteryzuje się specyficznym rozsyłem światła na drodze.
W przeciwieństwie do normalnych świateł drogowych, które tworzą plamę świetlną w kształcie owalu na ekranie kontrolnym, pionowa granica światło-cienia wytwarza kształt raczej prostokątny, patrz ilustracja 9.
W celu regulacji tego rodzaju funkcji świateł drogowych należy otworzyć odpowiednie menu przy użyciu testera diagnostycznego. Reflektory zostają ustawione w odpowiedniej pozycji, a następnie zostaje wysterowana pionowa granica światło-cienia. Następnym krokiem jest ustawienie pionowej linii rozsyłu światła (okrąg w kolorze czerwonym) w taki sposób, aby znajdowała się ona dokładnie na środku ekranu kontrolnego. W przypadku pionowej granicy światło-cienia poprawne ustawienie reflektorów jest absolutnie konieczne, ponieważ w innym razie pozostali uczestnicy ruchu drogowego mogą być całkowicie oślepiani.
Ilustracja 8: Normalny rozsył świateł drogowych
Ilustracja 9: Pionowa granica jasność-ciemność (lewy reflektor)
Sprawdzanie natężenia świateł mijania
Korzystając z luksomierza można po ustawieniu reflektorów sprawdzić między innymi, czy nie jest przekraczana dopuszczalna wartość natężenia świateł mijania. Z reguły nowoczesne przyrządy do ustawiania reflektorów są wyposażone w cyfrowe luksomierze, patrz ilustracja 10.
Jeżeli wartość natężenia oświetlenia zostaje znacznie przekroczona, należy wymienić reflektor, aby nie oślepiał on pozostałych uczestników ruchu drogowego.
Ilustracja 10: Maks. natężenie oświetlenia ≤ 1,0 lx w przypadku żarówek halogenowych, ≤ 1,3 lx w przypadku świateł ksenonowych
Ustawianie reflektorów: zakres prac
PROFESJONALNE USTAWIANIE ŚWIATEŁ: WIDEOKLIP
Profesjonalne ustawianie reflektorów przy użyciu przyrządów firmy HELLA GUTMANN SOLUTIONS
Ustawianie reflektora przy użyciu przyrządu do ustawiania świateł (SEG V).
04:39 min
USTAWIANIE ŚWIATEŁ BEZ UŻYCIA PRZYRZĄDÓW: INSTRUKCJA
Jak wspominano powyżej, metoda ta znajduje obecnie zastosowanie głównie w przypadku pojazdów, u których górna krawędź lustra reflektora znajduje się w pozycji wyższej niż 140 cm nad powierzchnią postojową pojazdu. Pojazd jest przy tym ustawiany na płaskiej powierzchni, która nie musi być pozioma, w odległości 10 m od pionowej jasnej ściany.
Na ścianie muszą zostać zaznaczone następujące linie:
Linia A
Przedłużyć oś podłużną pojazdu do ściany i zaznaczyć ją pionową linią.
Linie B i C
Zmierzyć odstęp X reflektorów (od środka do środka) na pojeździe i nanieść tę wartość symetrycznie do linii A.
Ustawianie reflektorów przy wykorzystaniu ściany w odległości 10 m
Linia D
Zaznaczyć w odległości „e” pod linią H.
Linia H
Zmierzyć wysokość środka reflektora nad powierzchnią postojową i nanieść na ścianę kontrolną równolegle do powierzchni postojowej.
Ustawianie reflektorów
Zakryć prawy reflektor, a lewy reflektor ustawić w taki sposób, aby pozioma część granicy światło-cienia stykała się z linią D. Następnie wyregulować reflektor bocznie. Punkt załamania między poziomą i wznoszącą się (asymetryczną) częścią granicy światło-cienia musi wypadać na linii B. Następnie w taki sam sposób wyregulować prawy reflektor. Załamanie granicy światło-cienia znajduje się tu na linii C.
Czy ten artykuł jest dla Ciebie pomocny?
Nie, w niczym mi nie pomógł
Tak, okazał się pomocny